ჟურნალი ნომერი 2 ∘ ეკატერინე შაინიძე ∘
საგადასახადო ორგანოთა მიერ გადამხდელთა ინფორმირების მექანიზმის გავლენა საგადასახადო ვალდებულებათა შესრულებაზე

10.36172/EKONOMISTI.2021.XVII.02.SHAINIDZE

ანოტაცია:. საგადასახადო შემოსავლების მობილიზებაში მნიშვნელოვან როლი აკისრია საგადასახადო ადმინისტრირების სისტემის გამართულ ფუნქციონირებას. ამ ურთულესი მექანიზმის მნიშვნელოვანი კომპონენტია გადამხდელთა ინფორმირება, რომელიც დაბალი საგადასახადო კულტურის მქონე გადამხდელთა მიერ საგადასახადო ვალდებულებების ჯეროვნად შესრულების დონის ამაღლებაში მასტიმულირებელ ფაქტორს უნდა წარმოადგენდეს. ამდენად, კვლევის მიზანია საქართველოში გადამხდელთა ინფორმირების საშუალებების ეფექტიანობის შეფასება, ანალიზი და შესაბამისი რეკომენდაციების შემუშავება. კვლევის შედეგებიდან გამომდინარე, ინფორმირების უფრო ეფექტიანი საშუალებები ხელმისაწვდომია ძირითადად მაღალშემოსავლიანი ან/და მაღალი საგადასახადო კულტურის მქონე გადამხდელებისათვის. 

საკვანძო სიტყვები: გადამხდელთა ინფორმირება, საგადასახადო კულტურა, არსებული ბერკეტების ეფექტიანობა, ადმინისტრირების გაუმჯობესება. 

შესავალი

ქვეყნის ეკონომიკური განვითარების კრიტერიუმებს  შორის მნიშვნელოვანია ეფექტიანი საგადასახადო სისტემის არსებობა. პოსტსაბჭოთა ქვეყნების მუდმივ ამოცანას სწორედ აღნიშნული სისტემის დახვეწა და გამართვა წარმოადგენს, რათა მიღწეული იქნას ჩრდილოვანი ეკონომიკის შემცირება და საგადასახადო შემოსავლების ზრდა. ამ მიზნების მიღწევაში უმთავრესი როლი აკისრია საგადასახადო ადმინისტრირების სისტემის ეფექტიან ფუნქციონირებას.

საგადასახადო ადმინისტრირების მექანიზმის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი კომპონენტია გადამხდელთა ინფორმირება. აღნიშნულ ბერკეტს მნიშვნელოვანი გავლენის მოხდენა შეუძლია განსაკუთრებით დაბალი საგადასახადო კულტურის მქონე გადამხდელების მიერ საგადასახადო ვალდებულებების ჯეროვნად შესრულებაზე. მცირე და საშუალო მეწარმეების მიერ გადასახადების გადახდისაგან თავის არიდების ერთ-ერთი მთავარი მიზეზი სწორედ ჩვენს  ქვეყანაში არსებული საგადასახადო კანონმდებლობის შესახებ სათანადო ინფორმაციის არქონაა. კვალიფიციურ საბუღალტრო მომსახურების შეძენისაგან კი ისინი თავს იკავებენ. ამდენად, საინტერესოა გადამხდელთა ინფორმირების არსებული სისტემის ანალიზი და მისი ეფექტიანობის შეფასება. 

საქართველოს საგადასახადო კანონმდებლობით გათვალისწინებული გადამხდელთა ინფორმირების საშუალებები და მათი ეფექტიანობა

საქართველოს საგადასახადო კოდექსის შესაბამისად, საგადასახადო კანონმდებლობის აღსრულების პროცესში საგადასახადო ორგანოები ახორციელებენ გადასახადების ადმინისტრირებას. საგადასახადო ორგანოთა ვალდებულებებიდან გადამხდელთა ინფორმირების კუთხით მნიშვნელოვანია შემდეგი ორი პუნქტი:

-  დადგენილი წესით განიხილონ გადასახადის გადამხდელის წერილები, საჩივრები და შეკითხვები, საჭიროების შემთხვევაში უსასყიდლოდ მიაწოდონ მას ინფორმაცია მოქმედი გადასახადების, მათი გამოანგარიშებისა და გადახდის წესის შესახებ, აგრეთვე, გადასახადის გადამხდელის უფლებებისა და ვალდებულებების თაობაზე;

-  ჩაატარონ განმარტებითი მუშაობა საქართველოს საგადასახადო კანონმდებლობის გამოყენებასთან დაკავშირებით, გამოსცენ მეთოდური მითითებები, სახელმძღვანელოები და ბროშურები, მასობრივი ინფორმაციის საშუალებებში გამოაქვეყნონ კონსულტაციები და განმარტებები.

სხვადასხვა საკანონმდებლო სიახლეების შესახებ ინფორმაცია და შესაბამისი დოკუმენტები გადამხდელებს შემოსავლების სამსახურის მიერ ეგზავნებათ ელექტრონულად პირად გვერდზე. შემოსავლების სამსახურის ორგანიზებით, ასევე, გადამხდელებისთვის იმართება ღია კარის დღეები, სამუშაო შეხვედრები (მათ შორის ონლაინ რეჟიმში პამდემიური მდგომარეობის გათვალისწინებით), სადაც განიხილება საკანონმდებლო სიახლეები. გარდა აღნიშნულისა, შემოსავლების სამსახური წლის განმავლობაში საქართველოს მასშტაბით სხვადასხვა ლოკაციებზე გადამხდელებს სთავაზობს მოძრავი სერვისცენტრის მომსახურებას, სადაც მათ მიეწოდებათ ინფორმაცია სხვადასხვა საგადასახადო საკითხებზე. მიუხედავად იმისა, რომ აღნიშნული სერვისით სარგებლობის მიზნით გადამხდელებს წინასწარ ეგზავნებათ ელექტრონული შეტყობინებები კონკრეტული ლოკაციის მითითებით, ძალიან დაბალია მათი აქტიურობა. შემოსავლების სამსახურის წლიურ ანგარიშებში ასახული ინფორმაციის მიხედვით მოძრავი სერვისცენტრის მომსახურებით სარგებლობის მაჩვენებელი 2018 წელს შეადგენდა 9094-ს, 2019 წელს - 8692-ს, 2020 წელს კი - 7401-ს.

ზემოთაღნიშნული ანგარიშების თანახმად, გადამხდელთა ინფორმირების მიზნით გამოყენებულია სხვადასხვა საკომუნიკაციო საშუალებები, როგორიცაა ტელევიზია, რადიო, ინტერნეტი, პრესა, სოციალური ქსელები. დისტანციურ მომსახურებაზე გადასვლასთან ერთად განახლდა საინფორმაციო-სატელეფონო ცენტრი. საინფორმაციო ტექნოლოგიებში ინტეგრირდა საკომუნიკაციო არსების შემდეგი სახეები: ონლაინ ჩათი, მოკლე ტექსტური შეტყობინებების სერვისი, ავტომატური გადარეკვის ფუნქციონალი, ვირტუალური კონსულტანტის ფუნქცია. 2020 წელს განახლდა შემოსავლების სამსახურის ვებ-გვერდი, სადაც სპეციალური სივრცე დაეთმო საკანონმდებლო სიახლეებს, რომელიც ვებ-მომხმარებლებს სთავაზობს რეკომენდაციებსა და რეგულაციებს. შემოსავლების სამსახურის 2020 წლის წლიური ანგარიშის თანახმად, შემუშავდა კანონთან შესაბამისობის რისკის მართვის ახალი პროგრამები, რომელთა სრულად დანერგვა 2021 წელს იგეგმება. აღნიშნული პროგრამები ითვალისწინებს გადამხდელთა საქმიანობასთან დაკავშირებული შესაძლო შეუსაბამობების შესახებ მათ ადრეულ ეტაპზე ინფორმირებას.

საქართველოს საგადასახადო კოდექსი განსაზღვრავს გადასახადის გადამხდელისათვის ინფორმაციის მიწოდების სამ საშუალებას: საქართველოს საგადასახადო კანონმდებლობის გამოყენების შესახებ განმარტება, საჯარო გადაწყვეტილება და წინასწარი გადაწყვეტილება.

გადასახადის გადამხდელს შეიძლება გაეგზავნოს წერილობითი განმარტება საგადასახადო კანონმდებლობის გამოყენების თაობაზე, რომელიც წარმოადგენს რეკომენდაციას და არა აქვს სავალდებულო იურიდიული ძალა. აღნიშნული გარემოება შეიცავს რისკს, რაც საგადასახადო ორგანოს წარმომადგენელთა მიერ განმარტების გაცემისადმი გულგრილ დამოკიდებულებაში შეიძლება გამოვლინდეს. სწორედ ამიტომაც, ხშირ შემთხვევაში, შესაძლოა რეკომენდაცია  არ იყოს კანონმდებლობის დაცვით შედგენილი, რაც, რა თქმა უნდა, აუარესებს გადამხდელის მდგომარეობას მისი სწორად ინფორმირების ნაცვლად. გარდა აღნიშნულისა, განმარტებებში ძირითადად საგადასახადო კანონმდებლობის  ზოგადი დებულებებია მითითებული, რაც ისედაც ხელმისაწვდომია გადამხდელისათვის. მაშასადამე, ინფორმირების აღნიშნული მეთოდი გადამხდელებისთვის კანონმდებლობის ბუნდოვანი მუხლების განმარტების თვალსაზრისით ეფექტიან საშუალებას არ წარმოადგენს.

საჯარო გადაწყვეტილება გამოიცემა საქართველოს ფინანსთა მინისტრის მიერ დავის განმხილველი ორგანოს გადაწყვეტილების ან საგადასახადო ორგანოს მიერ გადასახადის გადამხდელთა დაბეგვრის არსებული პრაქტიკის ანალიზის საფუძველზე. იგი ძალაში შედის მისი მიღების თარიღიდან და მოქმედებს უვადოდ ან მასში მითითებული ვადით. ინფორმირების აღნიშნული მეთოდის გამოყენება საგადასახადო ორგანოს ინიციატივით ხდება და იგი არ მიეკუთვნება ფასიან მომსახურებას. თუ პირი მოქმედებს საჯარო გადაწყვეტილების შესაბამისად, დაუშვებელია მაკონტროლებელი/სამართალდამცავი ორგანოს მიერ ამ გადაწყვეტილების საწინააღმდეგო გადაწყვეტილების მიღება და დამატებით გადასახადის/სანქციის დარიცხვა. საჯარო გადაწყვეტილების გამოცემის მიზანია საქართველოს კანონმდებლობის ნორმების ერთგვაროვანი განმარტება და გაგება, არსებულისაგან განსხვავებული დაბეგვრის ან/და სამართალდარღვევისათვის სანქციის გამოყენების პრინციპის/მეთოდის ერთიანი პრაქტიკის ჩამოყალიბება. მაშასადამე, აღნიშნული საშუალების სწორად, დროულად და ხშირად გამოყენება მართლაც გაზრდის გადამხდელთა ინფორმირების დონეს. მიღებული საჯარო გადაწყვეტილება ქვეყნდება „საქართველოს საკანონმდებლო მაცნეს“ ოფიციალურ ვებ-გვერდზე. თუმცა, დღეის მდგომარეობით  საქართველოს ფინანსთა მინისტრის მიერ მხოლოდ ოთხი საჯარო გადაწყვეტილებაა გამოცემული, მათ შორის 2018 წელს - ორი, 2019 წელს - ერთი და 2020 წელს - ერთი. აღსანიშნავია, რომ ინფორმირების აღნიშნული საშუალების მარეგულირებელი ნორმები საგადასახადო კოდექსში 2010 წლის 1 აგვისტოდან ამოქმედდა. თითქმის 11 წლის განმავლობაში კი მისი მხოლოდ ოთხჯერ გამოყენება ამცირებს აღნიშნული მექანიზმის ეფექტიანობას.

რაც შეეხება წინასწარ გადაწყვეტილებას, იგი გამოიცემა გადამხდელის მომართვის საფუძველზე შემოსავლების სამსახურის მიერ საქართველოს ფინანსთა მინისტრთან შეთანხმებით და ეხება განსახორციელებელი ან განხორციელებული ოპერაციის მიხედვით საგადასახადო და საბაჟო კოდექსებით გათვალისწინებულ  ანგარიშგების წესებს ან/და შესასრულებელ საგადასახადო/საბაჟო ვალდებულებებს, ასევე, იმ მოსაკრებელთან დაკავშირებულ ანგარიშგების წესებს ან/და შესასრულებელ ვალდებულებებს, რომლის ადმინისტრირებასაც საგადასახადო ორგანო ახორციელებს.

წინასწარი გადაწყვეტილება ვრცელდება მხოლოდ იმ პირზე, რომლის მიმართაც ის იქნა გამოცემული. ამასთან, წინასწარ გადაწყვეტილებაში უნდა მიეთითოს საქართველოს კანონმდებლობის ის ნორმა, რომლის საფუძველზედაც იქნა იგი მიღებული. დაუშვებელია მაკონტროლებელი/სამართალდამცავი ორგანოს მიერ წინასწარი გადაწყვეტილების საწინააღმდეგო გადაწყვეტილების მიღება და გადასახადის ან/და სანქციის დარიცხვა.

აღსანიშნავია ის გარემოება, რომ წინასწარი გადაწყვეტილების გამოცემა მიეკუთვნება შემოსავლების სამსახურის მიერ გასაწევ ფასიანი მომსახურებების რიცხვს და მისი საფასური რეზიდენტი ფიზიკური პირებისათვის შეადგენს 5000 ლარს, ხოლო სხვა გადამხდელებისათვის კი - 10000 ლარს. ამდენად, აღნიშნული მომსახურებით სარგებლობა მხოლოდ მაღალშემოსავლიანი გადამხდელებისთვისაა ხელმისაწვდომი, დაბალშემოსავლიან გადამხდელებს კი კანონმდებლობა უფასო, სარეკომენდაციო ხასიათის, იურიდიული ძალის არმქონე განმარტებებს სთავაზობს. მაშასადამე, სახელმწიფო გარკვეული შემოსავლის მიღების სანაცვლოდ პრივილეგირებულ მდგომარეობაში აყენებს კონკრეტულ გადამხდელს, გამოსცემს მისთვის იურიდიული ძალის მქონე დოკუმენტს წინასწარი გადაწყვეტილების სახით, რომლითაც სარგებლობა მხოლოდ მას შეუძლია. აღნიშნული წესი არღვევს დაბეგვრის სამართლიანობის პრინციპს და საერთო წესების ნაცვლად სუბიექტური მიდგომების დამკვიდრებას უწყობს ხელს, მიუხედავად იმისა, რომ სხვადასხვა პირის მიერ განხორციელებული იდენტური ოპერაციების მიხედვით არ შეიძლება გამოიცეს განსხვავებული წინასწარი გადაწყვეტილება.

მნიშვნელოვანია აღინიშნოს, რომ საქართველოს საგადასახადო კოდექსი (მუხლი 46¹, მე-8 ნაწილი) უშვებს გარემოებას, როცა საჯარო და წინასწარი გადაწყვეტილებები შეიძლება ერთმანეთს ეწინააღმდეგებოდეს და ამ შემთხვევაში გადამხდელს უფლება აქვს იმოქმედოს თავისი შეხედულებისამებრ ერთ-ერთი გადაწყვეტილების საფუძველზე. აღნიშნული ფაქტი, ასევე, ეჭვქვეშ აყენებს საგადასახადო  კანონმდებლობის ობიექტურობას.

წინასწარი გადაწყვეტილების მარეგულირებელი ნორმებიც 2010 წლის 1 აგვისტოდან არის ამოქმედებული. მისი ეფექტიანობის შეფასების მიზნით დავინტერესდით ამოქმედებიდან დღემდე გამოცემული წინასწარი გადაწყვეტილებების რაოდენობითა და ძირითადი თემატიკით, რისთვისაც გამოვითხოვეთ ინფორმაცია შემოსავლების სამსახურიდან. აღნიშნული უწყების მიერ მოწოდებული წერილის თანახმად, სულ გამოცემული წინასწარი გადაწყვეტილებების რაოდენობა შეადგენს 611-ს, ხოლო კონკრეტული საკითხების მიხედვით კლასიფიცირებაზე კი ოპერაციათა მრავალფეროვნებისა და სპეციფიკურობის გათვალისწინებით, მოკლებული შესაძლებლობების გამო უარი მივიღეთ. თუმცა, შემოსავლების სამსახურის წლიური ანგარიშების ანალიზის საფუძველზე შეიძლება დავასკვნათ, რომ გამოცემულ წინასწარ გადაწყვეტილებებში ჭარბობს საქონლის მიმართ სასაქონლო კოდის და წარმოშობის ქვეყნის განსაზღვრის საკითხები. ინფორმირების აღნიშნული საშუალების გამოყენების მაჩვენებელიც საკმაოდ დაბალია (აქტიურ გადამხდელთა საერთო რაოდენობასთან მიმართებაში მაჩვენებელი შეადგენს 0,07 %-ს).

საქართველოს საგადასახადო კანონმდებლობა ითვალისწინებს პირადი საგადასახადო მრჩევლის მომსახურებასაც. აღნიშნული ინსტიტუტის შემოღების მიზანია გადამხდელისათვის კანონით განსაზღვრულ უფლებათა განხორციელებისას და დაწესებულ ვალდებულებათა შესრულებისას საგადასახადო ორგანოსთან ურთიერთობის ხელშეწყობა. საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 50-ე მუხლის მე-2 ნაწილის თანახმად, პირადი საგადასახადო მრჩეველი არის საგადასახადო ორგანოს თანამშრომელი, რომელიც გადასახადის გადამხდელს უწევს საქართველოს ფინანსთა მინისტრის ბრძანებით განსაზღვრულ მომსახურებას. პირადი საგადასახადო მრჩევლის მომსახურება არ ითვალისწინებს გადასახადის გადამხდელის საგადასახადო ვალდებულების თანხობრივი ოდენობის განსაზღვრას. ამასთან, „გადასახადების ადმინისტრირების შესახებ“ საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2010 წლის 31 დეკემბრის #996 ბრძანების მე-16 მუხლი განსაზღვრავს პირადი საგადასახადო მრჩევლის მომსახურების სახეებს:

ა) გადასახადის გადამხდელისთვის ინფორმაციის მიწოდება საგადასახადო კანონმდებლობაში განხორციელებული ცვლილებებისა და დამატებების თაობაზე;

ბ) გადასახადის გადამხდელისთვის კონსულტაციის გაწევა საგადასახადო კანონმდებლობის გამოყენებასთან დაკავშირებით;

გ) საგადასახადო ანგარიშგების ფორმების (დეკლარაცია, გაანგარიშება, ცნობა) საგადასახადო ორგანოსათვის წარდგენასთან დაკავშირებით კონსულტაციის გაწევა, მათ შორის, მათი შევსების ტექნიკურ საკითხებზე დახმარების გაწევა, გარდა გადასახადის გადამხდელის საგადასახადო ვალდებულების თანხობრივი ოდენობის განსაზღვრისა;

დ) გადასახადის გადამხდელის მიმართ შედგენილი სამართალდარღვევის ოქმებსა და შემოწმების აქტებთან დაკავშირებით კონსულტაციის გაწევა;

ე) საჯარო ინფორმაციის მოძიებაში დახმარების გაწევა, მათ შორის, გადასახადის გადამხდელის შესახებ საგადასახადო ორგანოში არსებული ინფორმაციის გაცნობა;

ვ) გადასახადის გადამხდელის ინფორმირება კუთვნილი საგადასახადო შეღავათის შესახებ და შესაბამისი მტკიცებულებების (დოკუმენტების) საგადასახადო ორგანოსათვის წარდგენის ხელშეწყობა;

ზ) საქართველოს კანონმდებლობის შესაბამისად გადავადებული (მათ შორის, რესტრუქტურიზებული) საგადასახადო დავალიანების გადასახადის გადამხდელის მიერ დროული შესრულების მონიტორინგი;

თ) გადასახადის გადამხდელის მიერ საგადასახადო ანგარიშგების საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილ ვადაში განხორციელების მონიტორინგი;

ი) გადასახადის გადამხდელის მიერ შესრულებული საგადასახადო ვალდებულების გადასახადის გადამხდელის პირადი აღრიცხვის ბარათზე ასახვის გაკონტროლება;

კ) გადასახადის გადამხდელის პირადი აღრიცხვის ბარათზე საგადასახადო დავალიანების ჩამოწერის პროცედურის განხორციელების ხელშეწყობა;

ლ) საგადასახადო ორგანოში გადასახადის გადამხდელის წერილობითი შეკითხვების განხილვისა და პასუხების გაცემის მონიტორინგი;

მ) საგადასახადო ორგანოდან საგადასახადო ანგარიშგების ფორმების, ასევე საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურების (მათ შორის, სპეციალური საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურების), ჩეკთან გათანაბრებული დოკუმენტების და აქციზური მარკების მიღების ხელშეწყობა;

ნ) საწარმოს/ორგანიზაციის ლიკვიდაციის ან/და რეორგანიზაციის შემთხვევაში, გასატარებელი პროცედურების განხორციელების ხელშეწყობა;

ო) ზედმეტად გადახდილი თანხის დაბრუნების, მომავალი საგადასახადო ვალდებულებების ანგარიშში ჩათვლის ან სხვა გადასახადების გადახდის ანგარიშში გადატანის პროცედურების განხორციელების ხელშეწყობა;

პ) ბიუჯეტთან ანგარიშსწორების შედარების აქტის გაფორმების პროცედურების წარმართვის ხელშეწყობა.

მიუხედავად იმისა, რომ მომსახურებების ზემოთაღნიშნული ჩამონათვალი გადამხდელის საგადასახადო ვალდებულებების შესრულების ხელშეწყობას განაპირობებს, პირადი საგადასახადო მრჩევლის მომსახურებაც ფასიანია და ფიზიკური პირებისათვის ერთწლიანი სერვისის საფასური შეადგენს 500 ლარს, ახლად რეგისტრირებული საწარმოების, ორგანიზაციებისა და ინდივიდუალური მეწარმეებისთვის - 1000 ლარს, დანარჩენი გადამხდელებისთვის კი - 3000 ლარს.

პირადი საგადასახადო მრჩევლის მომსახურება მართლაც წარმოადგენს გადამხდელთა ინფორმირების ეფექტიან საშუალებას, თუმცა, შემოსავლების სამსახურის ანგარიშებში ასახული ინფორმაციის თანახმად, საკმაოდ დაბალია აღნიშნული სერვისით სარგებლობის მაჩვენებელიც.  2017 და 2018 წლებში  აღნიშნული სერვისით ისარგებლა 300-მდე მსხვილი და საშუალო ბიზნესის წამომოადგენელმა, 2019 წელს გაწეული მომსახურების რაოდენობა შეადგენს 21900-ს, ხოლო 2020 წელს კი - 23090-ს. მაშასადამე, აქტიურ გადამხდელთა საერთო რაოდენობის გათვალისწინებით (დაახლოებით 900 000) მისი მხოლოდ 2,4-2,5% სარგებლობს ინფორმირების აღნიშნული ფასიანი საშუალებით.

საგადასახადო კანონმდებლობის გამოყენების თაობაზე შემუშავებულია კანონქვემდებარე ნორმატიული აქტები - ინსტრუქციები, რომლებიც გამოქვეყნებულია შემოსავლების სამსახურის ოფიციალურ ვებ-გვერდზე და ხელმისაწვდომია ნებისმიერი პირისათვის. თუმცა, ხშირად ინსტრუქციაშიც იგივე ზოგად განმარტებას ამოვიკითხავთ, რასაც საგადასახადო კოდექსში და იგი არ შეიცავს უფრო მეტ ინფორმაციას ამა თუ იმ ნორმაზე, რაც გადამხდელს დაბეგვრის კონკრეტული წესის უკეთ გაგებაში დაეხმარება.

პრაქტიკაში საკმაოდ ხშირია შემთხვევები, როცა სამეურნეო ოპერაციის ზუსტი შესაბამისობა საქართველოს საგადასახადო კოდექსის კონკრეტული მუხლთან რთულია ამ უკანასკნელის არასაკმარისი განმარტების გამო. შემოსავლების სამსახურის მიერ ცალკეულ მუხლებზე კომენტარების შემუშავება საკმაოდ ეფექტიანი საშუალებაა გადამხდელთათვის საგადასახადო ვალდებულებების კანონმდებლობის დაცვით შესრულების უზრუნველყოფის პროცესში. კომენტარები ქვეყნდება როგორც შემოსავლების სამსახურის, ისე საკანონმდებლო მაცნეს ვებ-გვერდზე და მასში კონკრეტული მაგალითების საფუძველზე არის განმარტებული კანონის კონკრეტული ნორმები. თუმცა, გადამხდელთათვის ხელმისაწვდომი  კომენტარები ჯერჯერობით საგადასახადო კოდექსის მხოლოდ რამდენიმე მუხლის შესახებ არსებობს და ძალიან მნიშვნელოვანი იქნება მათი შემუშავება სხვა მუხლების უკეთ განმარტების მიზნითაც. 

დასკვნა

მაშასადამე, საგადასახადო ადმინისტრირების სისტემის უმნიშვნელოვანესი ელემენტის - გადამხდელთა ინფორმირების საქართველოს კანონმდებლობით გათვალისწინებული ყველაზე ეფექტიანი საშუალებები მორგებულია ძირითადად მსხვილ (მაღალშემოსავლიან) გადამხდელებზე და ნაკლებად შეიცავს საშუალო და მცირე გადამხდელთა მხარდაჭერის ბერკეტებს, რითაც ირღვევა ინფორმირების საყოველთაოობის, სამართლიანობის და ეფექტიანობის პრინციპები. ინფორმირების უსასყიდლო საშუალებები კი ან არაეფექტიანია, ან დაბალია გადამხდელთა აქტიურობის მაჩვენებელი. შემოსავლების სამსახურის მიერ შემოთავაზებული კომუნიკაციის თანამედროვე საშუალებებით კი ძირითადად მაღალი საგადასახადო კულტურის მქონე გადამხდელები სარგებლობენ, რომელთა რაოდენობა საკმაოდ მცირეა ქვეყანაში. ამასთან, სახელმწიფო ფაქტიურად არ იყენებს ინფორმირების ერთ-ერთ მნიშვნელოვან და უსასყიდლო ბერკეტს საჯარო გადაწყვეტილებების სახით. მაშასადამე, ინფორმირების არსებული საშუალებები მნიშვნელოვან გავლენას ვერ ახდენს გადამხდელთა მიერ საგადასახადო ვალდებულებათა ჯეროვნად შესრულებაზე. აღნიშნული მდგომარეობის გამოსასწორებლად და ადმინისტრირების ამ უმნიშვნელოვანი ელემენტის ეფექტიანობის გასაზრდელად, ჩვენი აზრით, მნიშვნელოვანია შემდეგ ღონისძიებათა განხორციელება:

-  საჯარო გადაწყვეტილებების გამოცემის პრაქტიკის დამკვიდრება და განვითარება, რითაც ყველა ტიპის გადამხდელი უზრუნველყოფილი იქნება თანაბარი შესაძლებლობით, კანონმდებლობის  დაცვით განახორციელოს საქმიანობა და საგადასახადო ვალდებულებათა შესრულება;

-  წინასწარი გადაწყვეტილებისა და პირადი საგადასახადო მრჩევლის მომსახურების უფასოდ შეთავაზება ახლად რეგისტრირებული გადამხდელებისათვის პირველი ორი წლის განმავლობაში, რაც ჩანასახოვან მდგომარეობაში არსებულ საქმიანობას მოაქცევს სწორ საკანონმდებლო ჩარჩოებში და დაეხმარება მას განვითარების გზების სწორად მოძიებაში;

-  ინტეგრირებული კომუნიკაციის საშუალებების პოპულარიზაციის ამაღლება, რათა გაიზარდოს გადამხდელთა მიერ მათი გამოყენების მაჩვენებელი;

-  შემოსავლების სამსახურის განმარტებების გამოცემა საგადასახადო კოდექსის უფრო მეტ ნორმასთან დაკავშირებით, რაც პრაქტიკულ მაგალითებზე კონკრეტული მუხლის მისადაგებით ყველაზე უკეთ ეხმარება გადამხდელს დაბეგვრის წესების სწორად გაგებასა და პრაქტიკაში გამოყენებაში;

-  საგადასახადო ადმინისტრირების გამკაცრება, რათა შემცირდეს გადასახადებისაგან თავის არიდების შემთხვევები და ამაღლდეს საგადასახადო კულტურა. 

გამოყენებული ლიტერატურა: 

1. შაინიძე ე., 2017. საქართველოს სახელმწიფო საგადასახადო ადმინისტრირების ადგილი ფისკალურ პოლიტიკაში და მისი გავლენა ქვეყნის ეკონომიკურ განვითარებაზე. ბათუმი, „გამომცემლობა აჭარა“;
2. საქართველოს საგადასახადო კოდექსი (2010 წ) - კოდიფიცირებული ტექსტი. თბილისი;
3. საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2010 წლის 31 დეკემბრის №996 ბრძანება „გადასახადების ადმინისტრირების შესახებ“. 3 იანვარი, 2011. კოდიფიცირებული ტექსტი. თბილისი;
4. საქართველოს მთავრობის 2010 წლის 30 მარტის №96 დადგენილება „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის – შემოსავლების სამსახურის მიერ მომსახურების გაწევისათვის საფასურებისა და მათი განაკვეთების დამტკიცების შესახებ“. 31 მარტი, 2010. კოდიფიცირებული ტექსტი. თბილისი;
5. შემოსავლების სამსახურის 2017 წლის ანგარიში, განთავსებულია ელ. მისამართზე https://rs.ge/RsGe.Module/GetDoc/Get_File?doc_id=10440;
6. შემოსავლების სამსახურის 2018 წლის ანგარიში, განთავსებულია ელ. მისამართზე https://rs.ge/RsGe.Module/GetDoc/Get_File?doc_id=10601;
7. შემოსავლების სამსახურის 2019 წლის ანგარიში, განთავსებულია ელ. მისამართზე https://rs.ge/RsGe.Module/GetDoc/Get_File?doc_id=10792;
8. შემოსავლების სამსახურის 2020 წლის ანგარიში, განთავსებულია ელ. მისამართზე  https://rs.ge/Media/Default/Docs/%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83 %9B%E1%83%9D%E1%83%A1%E1%83% 90%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98 %E1%83%A1%20%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%A1% E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83 %A1%20%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1% 83%90%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A8%E1%83%98%202020_GE.pdf;
9. შემოსავლების სამსახურის განმარტებები, განთავსებული საქართველოს საკანონმდებლო მაცნეს ვებ-გვერდზე https://matsne.gov.ge;
10. საქართველოს ფინანსთა მინისტრის საჯარო გადაწყვეტილებები, განთავსებული საქართველოს საკანონმდებლო მაცნეს ვებ-გვერდზე https://matsne.gov.ge.

---