Doi: 10.36172/EKONOMISTI.2021.XVII.04.Gurbanov.Tariyel.Musallim.Oglu

 რეზიუმე

თანამედროვე საზოგადოება იბრძვის სტანდარტისა და ცხოვრების პირობების მუდმივ გაუმჯობესებაზე, რაც მხოლოდ მდგრადი ეკონომიკური ზრდით არის უზრუნველყოფილი. თუმცა, გრძელვადიანი ეკონომიკური ზრდა არ არის ერთგვაროვანი, მაგრამ მუდმივად წყდება ეკონომიკური არასტაბილურობის პერიოდებით. გასული ორი საუკუნის ეკონომიკური ისტორია გვაწვდის საბაზრო ეკონომიკის არასტაბილურობის უამრავ მაგალითს. წარმატებული ინდუსტრიული განვითარებისა და ზოგადი ეკონომიკური აღმავლობის პერიოდებს ყოველთვის სდევს რეცესიის პერიოდები, რასაც თან ახლავს წარმოების ვარდნა და უმუშევრობა. ზოგადად, საბაზრო ეკონომიკას აქვს ეკონომიკური ფენომენების გამეორების ტენდენცია, რაც შესაძლებელს ხდის მისი განვითარების „ციკლური“ ხასიათის იდენტიფიცირებას. მე-19 საუკუნის პირველი ნახევრის ეკონომიკური კრიზისიდან მოყოლებული, ეკონომისტები ცდილობდნენ ეპოვათ მიზეზები და აეხსნათ, თუ რატომ ხდება ეს რეგულარული ინტერვალებით ჯიუტი თანმიმდევრობით. პრობლემას იმდენად დიდი მნიშვნელობა ჰქონდა, რომ მე-19 და მე-20 საუკუნეების თითქმის ვერცერთმა ეკონომისტმა ვერ აიცილა. ციკლური განვითარების პრობლემას ეძღვნება მრავალი ნაშრომი, მაგრამ მათში არსებობს საერთო აზრი. აქედან გამომდინარე, ციკლური რყევების საკითხი კვლავ აქტუალურია, მიმდინარე კრიზისული პერიოდი ახალი ინფორმაციის დიდი რაოდენობით და მონაცემების შედარების შესაძლებლობით მატებს სიმკვეთრეს, ეს ყველაფერი განსაზღვრავს ამ კვლევის თემას. ამ სამუშაოს აქტუალობა იმაში მდგომარეობს, რომ ეკონომიკის ციკლურ განვითარებას თან ახლავს ეკონომიკური აქტივობის მაღალი დონე დიდი ხნის განმავლობაში, შემდეგ კი ამ აქტივობის დაქვეითება დასაშვებ დონეზე ქვემოთ. ეკონომიკური ვარდნის პერიოდული განმეორება იწვევს ადამიანების გაღატაკებას, შიმშილს, ტანჯვას, თვითმკვლელობას, რაც არ შეიძლება არ აწუხებდეს განვითარებულ ცივილიზებულ საზოგადოებას [1.გვ.245]. ამიტომ, ციკლურობის პრობლემა ყოველთვის იპყრობდა ეკონომისტების ყურადღებას და დღეს რჩება ეკონომიკური თეორიის ერთ-ერთ ცენტრალურ პრობლემად. მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ მნიშვნელოვანი ცვლილებები მოხდა ბაზრის ციკლური რყევების მექანიზმში. ეროვნული ეკონომიკების ომისშემდგომი შედარებითი იზოლაციის პერიოდში, როდესაც გამარჯვებულმა სახელმწიფოებმა გარკვეული დროით გაწყვიტეს ეკონომიკური კავშირები დამარცხებულ სახელმწიფოებთან, ციკლების გარკვეულმა ასინქრონულობამ იჩინა თავი მსოფლიოში. მიუხედავად იმისა, რომ ზოგიერთი ქვეყანა, რომელთა ეკონომიკა ომმა დიდად არ დააზარალა, ბუნებრივად გადაიზარდა კრიზისულ ფაზაში, სხვები - დანგრეული ეკონომიკის აღდგენას საჭიროების გამო - მრავალწლიანი ეკონომიკური ზრდის პერიოდში შევიდნენ. ორი ათწლეულის განმავლობაში, ეს ასინქრონულობა მსხვილ კერძო ფირმებს საშუალებას აძლევდა მართულიყვნენ თავიანთი საწარმოო რესურსებით ქვეყნებს შორის, რამაც ხელი შეუწყო გლობალური ეკონომიკის ციკლური ბუმებისა და მუწუკების აღმოფხვრას - და შემდგომში ციკლური რყევების სინქრონულობის აღდგენას [2.გვ.425]. ამჟამად, ეს სინქრონიზაცია შედარებითია. ამრიგად, 2020 წელს ევროკავშირის სხვადასხვა ქვეყანაში ინფლაციის მაჩვენებლები მკვეთრად განსხვავდება: ლატვიაში 6,7%-დან, საბერძნეთსა და ესტონეთში 4,2%-დან, ფინეთში მინუს 0,2%-მდე.

საკვანძო სიტყვები: ციკლები, ეკონომიკური კრიზისი, მდგრადი განვითარება, ფინანსები, მონეტარული ურთიერთობები, ეკონომიკური ზრდა, ეკონომიკური პოლიტიკა.