ჟურნალი ნომერი 1 ∘ ქეთევან გოგნაძე ∘
საერთაშორისო აკრედიტაციის როლი საქართველოს ჰოსპიტალურ სექტორში და მასთან დაკავშირებული სირთულეების მართვა

ჟურნალი  N1 2025

ანოტაცია. საქართველოს ეკონომიკური სიმტკიცის ერთ-ერთი გარანტი ქვეყნის მოსახლეობის ჯანმრთელობა და ჯანდაცვის სისტემის საერთაშორისო სტანდარტებზე მორგებაა. მნიშვნელოვან პრობლემას წარმოედგენს სამედიცინო ხარისხის კვლევა და სტანდარტების შემუშავება-დანერგვა ჰოსპიტალურ სექტორში. საერთაშორისო აკრედიტაციის დანერგვა ხელს შეუწყობს სამედიცინო მომსახურების დონის ამაღლებას, ამას კი მოსახლეობის კმაყოფილების დონის ამაღლება მოჰყვება. ჰოსპიტლების ჩართულობას აკრედიტაციის პროცესში უდიდესი მნიშვნელობა აქვს, რადგან ამით კიდევ უფრო უმჯობესდება მათი შესაბამისობა აკრედიტაციის სტანდარტებთან.

სერტიფიცირებაარის მესამე მხარის დადასტურება პროდუქტის, პროცესის ან მომსახურების შესაბამისობაზე მითითებულ მოთხოვნებთან. აკრედიტაცია არის ორგანოს ან პირის კომპეტენციისა და მიუკერძოებლობის ოფიციალური აღიარება კონკრეტული ამოცანების შესასრულებლად, როგორიცაა სერტიფიცირება, ტესტირება ან ინსპექტირება. რამდენიმე წამყვანმა ჯანდაცვის საერთაშორისო ორგანიზაციამ განიხილა აკრედიტაცია, როგორც ხარისხის მოქმედი მარკერი და განიხილა აკრედიტაციის სტანდარტების გამოყენების ეფექტიანობა, როგორც ინსტრუმენტი ორგანიზაციული და კლინიკური მუშაობის გასაუმჯობესებლად. აკრედიტაციის სტანდარტების გამოყენება ეხმარება კლინიკებს იმის უზრუნველსაყოფად, რომ მათ გამართონ პროცესები, რომლებიც უზრუნველყოფენ პაციენტის უსაფრთხოებას და გაზრდის მათ კმაყოფილებას. თუმცა არსებობს მრავალი ცვლადი, რომელიც გავლენას ახდენს ხარისხზე, როგორიცაა ორგანიზაციის მმართველობის სტილი, კლინიკური მიმართულების ცვლილებები და ტექნოლოგიების გამოყენება, მათ შორის საინფორმაციო ტექნოლოგიები. ეს არის ცვლადები, რომლებიც თავისთავად მოქმედებს ხარისხზე.

საერთაშორისო აკრედიტაციის დანერგა ხელს შეუწყობს სამედიცინო მომსახურების დონის ამაღლებას, ამას კი მოსახლეობის კმაყოფილების დონის ამაღლება მოჰყვება.  ჯანდაცვის სამინისტროს მოთხოვნა, კლინიკების მიმართ, რეკომენდირებული საერთაშორისო ორგანიზაციებიდან, რომელიმე მათგანის მიერ კლინიკებისათვის სერთიფიკატის მინიჭების შესახებ, ხელს შეუწყობს ზემოთ აღნიშნული საკითხის მოგვარებას.

საკვანძო სიტყვები: საერთაშორისო აკრედიტაცია, სამედიცინო ხარისხის მართვა, სამედიცინო პერსონალი, სერთიფიცირება, ჯანდაცვა

JEL Classification: M19, M190

კვლევის მიზანი

თემის მიზანია, დეტალურად იქნას შესწავლილი საქართველოს ჰოსპიტალური სექტორი და გამოვლინდეს იმ ხარვეზების მიზეზები, რაც არსებული სტანდარტებისა და მუდმივი რეფორმების მიუხედავად მაინც არსებობს და დანერგილ იქნას თანამედროვე მიდგომები, რაც მინიმუმამდე დაიყვანს სექტორში არსებულ პრობლემებს. მნიშვნელოვანია შეიქმნას ხარისხის მართვის გზამკვლევები, რომლებიც მორგებული იქნება საერთაშორისო სტანდარტებს ჩვენი ქვეყნის ეკონომიკური, სოციალური და კულტურული გარემოს გათვალისწინებით.

პირველ ეტაპზე უნდა მოხდეს კითხვარის შედგენა, რომელიც შეთანხმდება უნივერსიტეტის ეთიკურ საბჭოსთან, საქართველოში არსებული სამედიცინო დაწესებულებების შესახებ ინფორმაციის მოპოვება, გამოკითხივსთვის შესაბამისი საორგანიზაციო საკითხების მოგვარება.

საავადმყოფო სექტორში აკრედიტაციის გზით სამედიცინო მომსახურეობის გაუმჯობესების პერსპექტივებთან დაკავშირებული საკითხების შესწავლა განხორციელდება ორი ტიპის კითხვარის საშუალებით, რომელთაგან ერთი, განკუთვნილი იქნება  კლინიკის მენეჯმენტისთვის, ხოლო მეორე - ექიმებისა და ექთნებისთვის. კითხვების შედგენის მიზანი იქნება გამოვარკვიოთ, რამდენად თვლიან საჭიროდ სამედიცინო დაწესებულებები საერთაშორისო აკრედიტაციის დანერგვას, ასევე შევადგენთ კითხვებს იმის დასადგენად, თუ რამდენად ცნობილია მათთვის აკრედიტაციის მოთხოვნები. კითხვარი შედგენილი იქნება როგორც ადმინისტრაციული, ისე კლინიკის პერსონალისთვის, კითხვარით მიღებული ინფორმაციის მიზანი არის, რომ  გამოირკვეს, რამდენად ხარისხიან მომსახურებას აწვდიან კლინიკები მოსახლეობას და რამდენად ცნობილია მათთვის საავადმყოფოს ხარისხის მართვის სტრუქტურული ერთეულების როლი სამედიცინო მომსახურების ხარისხის უზრუნველყოფაში.

მეორე ეტაპზე ჩატარდება საავადმყოფოების ადმინისტრაციისა და კლინიკური პერსონალის პირისპირ ინტერვიუირება, ხოლო მესამე ეტაპზე მოხდება გამოკითხვის შედეგების სტატისტიკური დამუშავება, მიღებული შედეგების ანალიზი და მათი წარმოჩენა.

მსოფლიოს სხვადასხვა ქვეყანაში წარმატებით განხორციელებული ხარისხის უზრუნველყოფის პროექტების ღრმა და საფუძვლიანი გაცნობა განვითარებადი ქვეყნების ჯანდაცვის მენეჯერებს პრობლემების გამოვლენისა და გადაჭრის სისტემური მეთოდების დანერგვაში დაეხმარება.

პრობლემის აქტუალობა

საქართველოს მოსახლეობის ჯანმრთელობის მნიშვნელოვან გარანტს ჯანდაცვის სისტემის გამართულობა წარმოადგენს, რომელიც დაფუძნებული უნდა იყოს საერთაშორისო სტანდარტებზე, უმაღლესი სამედიცინო მომსახურების მიწოდებაზე. საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ექსპერტთა დიდი ნაწილი მიიჩნევს, რომ სამედიცინო მომსახურების ხარისხის უზრუნველყოფა სამედიცინო პერსონალის უსაფრთხოებისა და უფლებების დაცვასაც უწყობს ხელს, ვინაიდან სამედიცინო მომსახურების ხარისხი გულისხმობს მეცნიერულ მტკიცებულებებზე დაფუძნებული მედიცინის მიღწევებისა და საუკეთესო კლინიკური პრაქტიკის გამოყენებას (გორგაძე, სამედიცინო მომსახურების გაუმჯობესების პერსპექტივები საქართველოში საავადმყოფოთა აკრედიტაციის გზით, 2018).

სამედიცინო მომსახურების ხარისხის უზრუნველყოფა საერთაშორისო სტანდარტების დანერგვაზე დაყრდნობით ხელს შეუწყობს, როგორც სამედიცინო პერსონალის უსაფრთხოებისა და უფლებების დაცვას, ისე პაციენტისათვის მაღალი ხარისხის მომსახურების შეთავაზებას, ვინაიდან სამედიცინო მომსახურების ხარისხი გულისხმობს მეცნიერულ მტკიცებულებებზე დაფუძნებული მედიცინის მიღწევებისა და საუკეთესო კლინიკური პრაქტიკის გამოყენებას. ხარისხზე ორიენტირებული ჯანდაცვა არის უსაფრთხო და ეფექტიანი სამედიცინო მომსახურება, რომელიც უნდა პასუხობდეს პაციენტის მოთხოვნებს, რასაც მთელ რიგ ქვეყნებში საავადმყოფოების აკრედიტაციის პროცესის დანერგვის გზით მიაღწიეს.

აკრედიტაცია არის ოფიციალური პროცედურა, რომლის მეშვეობით უფლებამოსილი ორგანო აფასებს და აღიარებს, რომ ორგანიზაცია, პროგრამა ან ჯგუფი აკმაყოფილებს სტანდარტებით დადგენილ მოთხოვნებს (გორგაძე, სამედიცინო მომსახურების გაუმჯობესების პერსპექტივები საქართველოში საავადმყოფოთა აკრედიტაციის გზით, 2018). სამედიცინო დაწესებულებების აკრედიტაცია ეს არის მათი მუშაობის პროცესის შეფასება წინასწარ განსაზღვრული სტანდარტების მიხედვით.  აკრედიტაცია გაიცემა დროის გარკვეული პერიოდით და მისი განახლებისთვის დაწესებულებამ განმეორებით უნდა გაიაროს შეფასება. განვითარებული ქვეყნების უმრავლესობაში აკრედიტაციას ახორციელებს დამოუკიდებელი, არასამთავრობო ორგანო. აკრედიტაცია მიმართულია პაციენტებისთვის მაქსიმალურად უსაფრთხო, ხარჯთეფექტური და თანადგომითი ზრუნვის მიწოდებაზე, რომელიც უნდა მოიცავდეს არსებული მტკიცებულებების საფუძველზე დაგეგმილ და განხორციელებულ მიდგომებს.

სამედიცინო დაწესებულებების აკრედიტაცია არის პროცესი, რომელიც გამოიყენება სამედიცინო დაწესებულებების შესაფასებლად. დღეს საქართველოს ჯანდაცვის სისტემაში ამ  საკითხს ერთი-ერთი უმთავრესი ადგილი უკავია, იმდენად რამდენადაც ყველა კლინიკას, რომელიც მომავალში გააგრძლებს საყოველთაო ჯანდაცვის პროგრამაში მონაწილეობის მიღებას, სახელმწიფოსგან შესაბამისი დაფინანსების მიღებას, ეკისრება ვალდებულება აიღოს მსოფლიოში აკრედიტებული რომელიმე საერთაშორისო ორგანიზაციის სერთიფიკატი. ამ სერთიფიკატის აღების მიზანია, მაქსიმალურად დაცული იყოს პაციენტის უსაფრთხოება, მისი უფლებები, პაციენტმა მიიღოს უმაღლესი კვალიფიკაციის მქონდე მედ-პერსონალის მიერ სამედიცინო მომსახურება და ზოგადად, გაიზარდოს ქვეყანაში მოსახლეობისთვის გაწეული სამედიცინო მომსახურების ხარისხი. აკრედიტაციის პროცესში მთავარია სამედიცინო ხარისხის საზომი სამი მნიშვნელოვანი ერთეული: სამედიცინო დაწესებულიების სტრუქტურა, მასში მიმდინარე პროცესი და მიღებული შედეგი.

ხარისხის უზრუნველყოფაში დიდი მნიშვნელობა ენიჭება ადმინისტრაციისა და სამედიცინო პერსონალის ურთიერთშეთანხმებულ მუშაობას, გუნდურობის პრინციპს. სამედიცინო დაწესებულებები ხშირად ატარებენ მომხმარებელთა კმაყოფილების კვლევებს, სადაც მონაწილეობას იღებენ, როგორც პაციენტები, ასევე მათი ოჯახის წევრები. აღნიშნული კვლევები გამოიყენება პერსონალის ეფექტური მუშაობის შეფასებისათვის. ასევე პერიოდულად ტარდება თანამშრომელთა გამოკითხვა მათი კმაყოფილების შესაფასებლად.

სამედიცინო დაწესებულებების აკრედიტაციის ერთ-ერთ მნიშვნელოვან კომპონენტს წარმოადგენს მათი ტექნოლოგიური ინფრასტრუქტურის შეფასება, რაც მოიცავს როგორც თანამედროვე სამედიცინო აღჭურვილობას, ისე IT ინფრაქტრუქტურას, რომლის მიზანია უზრუნველყოს პაციენტის ჯანმრთელობის ინფორმაციაზე წვდომა საჭირო დროს და შესაბამის ადგილას და ამით უზრუნველყოს სამედიცინო სერვისების უწყვეტობა და ხარისხი ჯანმრთელობის შედეგების გასაუმჯობესებლად (ანა კატუკია, 2022). თუმცა საქართველოს ბევრ კლინიკაში მაინც რჩება ისეთი პრობლემები, როგორებიცაა: პაციენტებზე გაწეული ხარჯების და შემოსავლების სწორად აღრიცხვა;  პაციენტების რეგისტრაციის პროცესის შეფერხება;  კლინიკური შეცდომები (დოზირება, მანიპულაციები, მკურნალობის დანიშვნა); ექიმები დიდ დროს ხარჯავენ სამედიცინო ისტორიის წარმოებაზე, რაც შესაძლოა პაციენტების მართვის პროცესისთვის დაეთმოთ (კომპიუტერული პროგრამების კიდევ უფრო დახვეწვის შემთხვევაში დროის ეფექტურად გამოყენება მიღწევადი იქნებოდა); ბეჭდური დოკუმენტების წარმოება მოითხოვს უამრავ ხარჯს; სამედიცინო დოკუმენტაციის ქაღალდმატარებლის პრობლემები (დოკუმენტების დაზიანდება, ხელნაწერი ხშირად გაურკვეველია, ფურცლებზე გროვდება ბაქტერიები, შენახვისთვის დიდი ფართების საჭიროება, არქივების მოწყობა შესაბამისი პირობებით, რაც არახარჯთეფექტურია ვალდებულებების დაცვის გათვალისწინებით).

ზემოაღნიშნული პრობლემების მოგვარებისათვის მნიშვნელოვანია საერთაშორისო სანდარტების და აკრედიტაციის პროცესის სწორად დანერგვა, რაც მნიშვნელოვნად გაზრდის როგორც კლინიკების ეფექტურ მუშაობას, ისე  გამოჯანმრთელებული და კმაყოფილი პაციენტების რაოდენობას.

დღეისათვის ჯანდაცვის სამინისტროს მიერ რეკომენდაციის სახით მოწოდებულია 6 საერთაშორისო სააკრედიტაციო ორგანიზაცია, ესენია:

1. Accreditation Canada[1];  
2. American Accreditation Commission international[2] (AACI);
3. Joint Commission International[3] (JCI);
4. Cooperation for transparency and quality in healthcare[4] (KTQ);
5. TEMOS International Healthcare Accreditation[5];
6. The Australian Council on Healthcare Standards International[6] (ACHS International);  

კლინიკებს აქვთ თავისუფალი არჩევანი ზემოთ მოცემული ჩამონათვალიდან აირჩიონ მათთვის მისაღები პირობების მქონე ორგანიზაცია და შესაბამისი მოსამზადებელი პერიოდის შემდეგ აიღოს შესაბამისი სერთიფიკატი. ეს პროცესი საკმაოდ ხანგრძლივია და დაკავშირებულია გარკვეულ ფინანსურ ხარჯებთან. იქიდან გამომდინარე, რომ ბევრი კლინიკა არ არის მზად არც ინფრასტრუქტურულად არც ფინანსურად, არის ეჭვი, რომ ვერ შეასრულებენ სახელმწიფოს მოთხოვნას, რომლის შესრულების ვალდებულება 2025წლის 1 იანვრამდეა[7]. ამას შესაძლოა მოჰყვეს ბევრი კლინიკის დახურვა, თუმცა ამ პროცესს აქვს დადებითი მხარეც, რაც რეალურად ჯანდაცვის სამინისტროს მიზანია - საქართველოში იყოს უსაფრთხო და მაღალი სამედიცინო სტანდარტის მიმწოდებელი კლინიკები.

ჩვენს მიერ ჩამოთვლილი ორგანიზაციების საბაზისო მოთხოვნები ერთნაირია, ესენია: პაციენტის უსაფრთხოება, პერსონალური მონაცემების დაცვის უზრუნველყოფა, ინფექციის კონტროლი, ანტიბიოტიკების რაციონალური გამოყენება, სამედიცინო დოკუმენტაციის სწორად და სრულყოფილად წარმოება, მაღალი ტექნოლოგიების არსებობა, ექიმების კვალიფიკაციის ამაღლება უწყვეტად წამყვან უცხოურ კლინიკებში, ინფორმაციული ტექნოლოგიების მხარდაჭერა და ა.შ.

ხარისხის მთავარი განზომილებები:

პაციენტთა მოსაზრებით, ხარისხის განზომილებებია: სამედიცინო პერსონალის პროფესიონალიზმი, სამედიცინო მომსახურების ფასი, გარემო, სადაც პაციენტმა სამედიცინო მომსახურება უნდა მიიღოს და სამედიცინო პერსონალის კეთილგანწყობა პაციენტის მიმართ. ამდენად, ხარისხის განზომილებად აღიარებულია: ტექნიკური კომპეტენცია; სერვისზე ხელმისაწვდომობა; ეფექტურობა; ინტერპერსონალური ურთიერთობები; ეფექტიანობა; უწყვეტობა; უსაფრთხოება; კომფორტულობა (ყაზახაშვილი, 2019).

ანალიზზე დაფუძნებული სამედიცინო მომსახურების ხარისხის უზრუნველყოფის სისტემა გაცილებით ეფექტურია, ვიდრე ჯარიმებსა და დასჯაზე დაფუძნებული სისტემა. განსაკუთრებულ ყურადღებას იმსახურებს სამედიცინო მომსახურების ხარისხის უზრუნველყოფის ის პროექტები, სადაც ჩატარებულია სამედიცინო მომსახურების არსებული სიტუაციის კვლევა. მსგავსი ინფორმაცია განვითარებადი ქვეყნების ჯანდაცვის პროფესიონალებს და სამედიცინო დაწესებულებების მენეჯერებს ეხმარება ხარისხის უზრუნველყოფის და გაუმჯობესების მეთოდოლოგიის შემუშავებაში. განვითარებული ქვეყნების გამოცდილების გაზიარებით, ხარისხის უზრუნველყოფის აპრობირებული სისტემების განხილვით და დარგის ექსპერტებთან კონსულტაციებით შესაძლებელია ჯანდაცვის ოპტიმალური ხარისხის მიღწევა.

სამედიცინო მომსახურების ხარისხის უზრუნველყოფის, მართვის და გაუმჯობესების საკითხებზე მუშაობისას პრიორიტეტი ინფორმაციის მოპოვების ეკონომიურ მეთოდებს და სამედიცინო მომსახურების მიწოდების სტანდარტული ოპერაციული პროცედურების არსებობას ენიჭება, ასევე მნიშვნელოვანია სამედიცინო მომსახურების მიმწოდებელი სამედიცინო დაწესებულებების მუშაობის სტანდარტების განსაზღვრა და საქმიანობის შეფასების ინდიკატორების დადგენა. სამედიცინო მომსახურების ხარისხის პერიოდულ შესწავლასა და ანალიზს დიდი დახმარება შეუძლია ჯანდაცვის სისტემის მართვის, სერვისების მიწოდების და უტილიზაციის პრობლემების გამოვლენის საქმეში, ხოლო პრობლემათა სიმრავლის შემთხვევაში აუცილებელია პრიორიტეტების განსაზღვრა.

სამედიცინო მომსახურების პროცესში ხარვეზების, ნაკლოვანებების და ჩავარდნების გამოვლენას ხარისხის უზრუნველყოფის ღონისძიებების დაგეგმვის საქმეში რადიკალური მნიშვნელობა აქვს, ვინაიდან დროულად აღმოჩენილ პრობლემათა მოგვარების მრავალი იაფი და მარტივი მეთოდი არსებობს. მრავალწლიან გამოცდილებაზე დაყრდნობით დასავლეთის ქვეყნებში შემუშავებულია რეკომენდაციები, ტექნოლოგიები, მეთოდები, გეგმები და ღონისძიებები, რაც განვითარებადი ქვეყნების სამედიცინო დაწესებულებებს სამედიცინო მომსახურების ხარისხის გაუმჯობესებაში დაეხმარება.   ხარისხის უზრუნველყოფა შესაძლებელია სტანდარტებთან შესაბამისი სამედიცინო სერვისების მიწოდებით (ყაზახაშვილი, 2019).

სამედიცინო მომსახურების ხარისხის უზრუნველყოფის შესაძლებლობები განვითარებად ქვეყნებში

თითქმის არც ერთ განვითარებად ქვეყანაში ჯანდაცვის სისტემის დაფინანსება საკმარისი არ არის. შეზღუდული ბიუჯეტის პირობებში, ერთი შეხედვით, მაღალი ხარისხის სამედიცინო მომსახურება მიუწვდომელ ფუფუნებადაა მიჩნეული. თუმცა, განვითარებული ქვეყნების გამოცდილება ცხადყოფს, რომ ხშირად, სამედიცინო მომსახურების ხარისხის გაუმჯობესება ხარჯი კი არაა, არამედ პირიქით, მოგების მომტანია. იმ ქვეყნებში, სადაც ჯანმრთელობის დაცვის სამსახურების შეფასებით კარგი შედეგები ფიქსირდება, სამედიცინო მომსახურების ხარისხზე ზრუნვა როგორც პირველადი ჯანდაცვის პროგრამების, ისე ჰოსპიტალური სექტორის ცენტრალური საკითხია, შეზღუდული ბიუჯეტის მქონე სამედიცინო დაწესებულებების მენეჯერებს ამ ფაქტის უგულებელყოფის უფლება არ აქვთ (ყაზახაშვილი, სამედიცინო მომსახურების ხარისხის უზრუნველყოფა, მართვა და გაუმჯობესება, 2019).  სწორედ დიდ ფინანსურ დანახარჯებთანაა დაკავშირებული ჯანდაცვის სამინისტოს მიერ მოწოდებული ის მოთხოვნები, რომელებიც საერთაშორისო აკრედიტაციის მინიჭებას გულისხმობს. ის სამედიცინო დაწესებულებები, რომლებიც წარმატებით გაივლიან აკრედიტაციის პროცესს, მიენიჭებათ უმაღლესი სამედიცინო მომსახურების მომწოდებელი დაწესებულების სტატუსი. ეს კი, როგორც ზემოთ აღვნიშნეთ, დაკავშირებულია, როგორც ფინანსურ, ისე ადამიანური რესურსების მობილიზებასთან.

უპირველეს ყოვლისა, უნდა ჩატარდეს სამედიცინო დაწესებულების წინასწარი ანალიზი, განისაზღვროს პრიორიტებები და სწორედ ამის შემდეგ მოხდეს შესაბამისი სამუშაოების წარმოება ამა თუ იმ პრობლემის აღმოსაფხვრელად, რაც სტანდარტით არის გათვალისწინებული.

ჯანდაცვის სისტემის ეფექტურობის შეფასება იმ კომპონენტებში, რომლებიც ხელს უწყობენ ჯანმრთელობის მდგომარეობას, ახდენს იმ ძლიერი მხარეების ინდიტიფიცირებას, რომელნიც შესაძლებელია გამოყენებული იყოს და იმ სისუსტეების დიაგნოსტირებას, რომელნიც უნდა აღმოიფხვრას, რათა მოხდეს სიტუაციის გაუმჯობესება. ჯანდაცვის მომსახურებას, რომელიც არის უსაფრთხო, მაღალი ხარისხისა და გულისხმიერი პაციენტთა საჭიროებების მიმართ, მივყავართ უკეთეს კლინიკურ შედეგებამდე და ჯანმრთელობის გაუმჯობესებამდე. ეს კომპონენტები შემდეგნაირად გამოიყურება: ჯანდაცვის სისტემაზე კონტროლის გაუმჯობესება; ჯანდაცვის საინფორმაციო სისტემის გაუმჯობესება; ჯანდაცვის სისტემის რესურსების ეფექტური განაწილების უზრუნველყოფა; ჯანდაცვითი მომსახურების ეფექტურობისა და ეფექტიანობის გაუმჯობესება; ჯანდაცვის სისტემის ფინანსური, გეოგრაფიული და ინფორმაციული ხელმისაწვდომობის გაუმჯობესება; ჯანმრთელობის ხელშეწყობის, ჯანსაღი ცხოვრების წესის დამკვიდრების, დაავადებათა პროფილაქტიკის, მონიტორინგისა და გამოვლენის გაუმჯობესება; სამედიცინო მომსახურების ხარისხისა და კლინიკური შედეგების გაუმჯობესება; ჯანდაცვის სისტემის ფარგლებში თანასწორობის და ფინანსური დაცვის გაუმჯობესება; მოსახლეობის ჯანმრთელობის მდგომარეობის გაუმჯობესება. ამ განზომილებათა დიდი ნაწილი ასახავს ერთ ან რამდენიმე შუალედურ მიზანს ან ჯანდაცვის ეროვნულ პრიორიტეტს, კერძოდ, სამედიცინო მომსახურების ხარისხის გაუმჯობესებას, რომელიც განისაზღვრება, როგორც საჭირო დროსა და შესაბამის პირობებში სათანადო სამედიცინო მომსახურების მიღების შესაძლებლობა (გორგაძე, სამედიცინო მომსახურების გაუმჯობესების პერსპექტივები საქართველოში საავადმყოფოთა აკრედიტაციის გზით, 2018).

დასკვნები და რეკომენდაციები

საერთაშორისო აკრედიტაციის პროცესის წარმატებით განხორციელებაში დიდი როლი ენიჭება, როგორც მმრათველობით რგოლს, მენეჯერებს, ხარისხის მართვის სამსახურს, ისე მედ-პერსონალს, ექიმებს, ექთნებს, მათ დამხმარეებს.

(გორგაძე, სამედიცინო მომსახურების გაუმჯობესების პერსპექტივები საქართველოში საავადმყოფოთა აკრედიტაციის გზით, 2018)-ში ჩატარებული კვლევის საფუძველზე, შესაძლებელია შემდეგი დასკვნების გამოტანა:

1) კვლევაში მონაწილე რესპოდენტთა 92% საჭიროდ თვლის აკრედიტაციის სისტემის შექმნას და დანერგვას. განსაკუთრებით აღსანიშნავია მენეჯერული რგოლის დადებითი განწყობა აკრედიტაციის დანერგასთან დაკავშირებით, თუმცა უნდა აღნიშნოს, რომ გამოკითხულთა ნახევარმა გასცდა დადებითი პასუხი აკრედიტაციის ცნობადობასთან დაკავშირებულ საკითხს.

2) კვლევაში მონაწილე რესპოდენტთა 80,4% მიიჩნევს, რომ საავადმყოფოების აკრედიტაციის პროცესი უნდა იყოს სავალდებულო,

3) გამოკითხვის შედეგებმა აჩვენეს, რომ საავადმყოფოები მზად არიან საერთაშორისო აკრედიტაციის დანერგვის შემთვევაში უზრუნველყონ საერთაშორისო მოთხოვნების შესაბამისობა ადგილობრივთან, კერძოდ გამოკითხულ მენეჯერთა 85%, ექიმთა 78%, ხოლო ექთანთა 71% დადებითად აფასებს ადგილობრივი მოთხოვნების შესაბამისობას საერთაშორისო მოთხოვნებთან.

4) უნდა აღინიშნოს, რომ მიუხედავად მზაობისა და აკრედიტაციის სურვილისა აკრედიტაციის მცდელობა დააფიქსირა კვლევაში მონაწილე რესპოდენტ მენეჯერთა მხოლოდ 10,9%-მა, ხოლო უარყოფითი პასუხი გასცა 89,1%-მა. აქედან გამომდინარე, უმრავლესობა სურვილის მიუხედავად უარყოფით პასუხს აფიქსირებს.

5) კვლევამ აჩვენა, რომ რეგიონების საავადმყოფოებში საერთაშორისო აკრედიტაციის მოთხოვნების კმაყოფილების პროცენტული მაჩვენებელი საკმაოდ დაბალია, 34,5%.

6) კვლევის შედეგებიდან ირკვევა, რომ რეგიონის საავადმყოფოებში მენეჯერები (გამოკითხულ მენეჯერთა 20,8%) უფრო მეტად დაინტერესებულები არიან აკრედიტაციის პროცესზე აზრის გამოთქმით, ვიდრე თბილისის საავადმყოფოებში (გამოკითხულ მენეჯერთა 10,8%). ამ კუთხით ექთნები (გამოკითხულთა 42,4%) უფრო მეტად დაინტერესებულნი არიან თბილისის საავადმყოფოებში, ვიდრე რეგიონების.

7) სამედიცინო პერსონალის გამოკითხვისას, საერთაშორისო აკრედიტაციის მოთხოვნების ცნობადობასთან დაკავშირებით ნაკლებად ინფორმირებულობის მაჩვენებელი დაფიქსირდა, კერძოდ, უარყოფითი პასუხი აღნიშნა თბილისში გამოკითხულ ექიმთა 60,9%-მა, ხოლო რეგიონებში 82,6%-მა.

8)  საერთაშორისო აკრედიტაციის მოთხოვნების ცნობადობის პროცენტული მაჩვენებელი დაბალია საექთნო კადრისთვის, როგორც თბილისის, ასევე რეგიონების საავადმყოფოებში (თბილისი - 85,2%, რეგიონები - 95,6%).

9) მიუხედავად აკრედიტაციის მცდელობის დაბალი პროცენტული მაჩვენებლებისა (10,9% მენეჯერი) კვლევაში მონაწილე მენეჯერთა საკმაოდ დიდმა ნაწილმა გამოთვა მოსაზრება, თუ რა განაპირობებს აკრედიტაციის წარუმატებელ შედეგს. მაღალი პროცენტული მაჩვენებელი (66,7%) უკავია მმართველობითი რგოლების არასაკმარის ჩართულობას, რაც კიდევ ერთხელ ადასტურებს აკრედიტაციის სისტემის არსებობისადმი მოთხოვნას.

10) კვლევაში მონაწილე მენეჯერთა 33,3% აკრედიტაციის პროცესის ერთერთ წარუმატებელ მიზეზად ხარისხის სამსახურის მუშაობის არასაკმარის დონეზე მიუთითებს. ეს კი მიუთითებს იმაზე, რომ დაწესებულებების უმეტესობაში არ ხდება პაციენტების კმაყოფილების შეფასება, მომსახურების ხარისხის შეფასება და არ ხდება საჩივრების ადექვატური განხილვა.

რეკომენდაციის სახით, ზემოთ მოყვანილი დასკვნების მიხედვით შეიძლება ითქვას, რომ ჰოსპიტალურ სექტორში საერთაშრისო აკრედიტაციის დანერგვა და შესაბამისი სერთიფიკატის მინიჭება მნიშვნელოვნად გაზრდის საქართველოში არსებული კლინიკების სამედიცინო მომსახურების დონეს და მოსახლეობის კმაყოფილების დონის ამაღლებას. ჯანდაცვის სამინისტროს მიერ მოწოდებული რეკომენდაციის შესრულება კი სწორედ ამ მიზანს ემსახურება.

გამოყენებული ლიტერატურა

ანა კატუკია, ე. ს. (2022). ე-ჯანმრთელობის / eHealth-ის უცხოური მიღწევების დანერგვის პერსპექტივები საქართველოში. ეკონომიკა, 1-4.

გორგაძე, თ. (2018). სამედიცინო მომსახურების გაუმჯობესების პერსპექტივები საქართველოში. თბილისი: საქართველოს უნივერსიტეტის ჯანმრთელობის მეცნირებათა და საზოგადოებრივი ჯანდაცვის სკოლა.

გორგაძე, თ. (2018). სამედიცინო მომსახურების გაუმჯობესების პერსპექტივები საქართველოში საავადმყოფოთა აკრედიტაციის გზით. თბილისი: საქართველოს უნივერსიტეტის ჯანმრთელობის მეცნირებათა და საზოგადოებრივი ჯანდაცვის სკოლა.

გორგაძე, თ. (2018). სამედიცინო მომსახურების გაუმჯობესების პერსპექტივები საქართველოში საავადმყოფოთა აკრედიტაციის გზით. თბილისი: საქართველოს უნივერსიტეტის ჯანმრთელობის მეცნირებათა და საზოგადოებრივი ჯანდაცვის სკოლა.

გორგაძე, თ. (2018). სამედიცინო მომსახურების გაუმჯობესების პერსპექტივები საქართველოში საავადმყოფოთა აკრედიტაციის გზით. თბილისი: საქართველოს უნივერსიტეტის ჯანმრთელობის მეცნირებათა და საზოგადოებრივი ჯანდაცვის სკოლა.

გორგაძე, თ. (2018). სამედიცინო მომსახურების გაუმჯობესების პერსპექტივები საქართველოში საავადმყოფოთა აკრედიტაციის გზით. თბილისი: საქართველოს უნივერსიტეტის ჯანმრთელობის მეცნირებათა და საზოგადოებრივი ჯანდაცვის სკოლა.

ყაზახაშვილი, ნ. (2019). In ნ. ყაზახაშვილი. თბილისი: ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი.

ყაზახაშვილი, ნ. (2019). In ნ. ყაზახაშვილი. თბილისი: ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი.

ყაზახაშვილი, ნ. (2019). In ნ. ყაზახაშვილი. თბილისი: ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი.

ყაზახაშვილი, ნ. (2019). სამედიცინო მომსახურების ხარისხის უზრუნველყოფა, მართვა და გაუმჯობესება. თბილისი : ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი.

---