ჟურნალი  N1 2025

ვლადიმერ(ლადო) პაპავა – 70

გამოჩენილ ქართველ მეცნიერს, პედაგოგს, სახელმწიფო და საზოგადო მოღვაწეს, სახელმწიფო პრემიის ლაურეატს, სა­ქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოს-მდივანს,   თსუ პრო­ფესორს, პაატა გუგუშვილის სახელობის ეკონომიკის ინსტი­ტუტის მთავარ მეცნიერ თანამშრომელს, ეკონომიკის მეცნიერე­ბათა დოქტორს, აკადემიკოს ვლადიმერ (ლადო) პაპავას დაბა­დებიდან 70 და სამეცნიერო-პედაგოგიური მოღვაწეობის 50 წელი შეუსრულდა.

თსუ პაატა გუგუშვილის ეკონომიკის ინსტიტუტი გულ­მხურვალედ ულოცავს ბატონ ვლადიმერს ამ ღირსშესანიშნავ თარიღს და შემდგომ წარმატებებს უსურვებს!

 ვლადიმერ (ლადო) პაპავა დაიბადა 1955 წლის 25 მარტს თბი­ლისში, პე­და­გოგების ოჯახში.

1972 წელს ოქროს მედალზე დაამთავრა თბილისის მე-15 საშუალო სკოლა.

1972 წელს ჩაირიცხა თბილისის სახელმწიფო უნივერ­სი­ტეტში ეკონომიკური კიბერნეტიკის სპეციალობით, რომლის სრუ­ლი კურსიც წარჩინებით დაამთავრა 1977 წელს.

1982 წელს წარმატებით დაიცვა საკანდიდატო დისერტაცია (მოსკოვში, სსრკ მეცნიერებათა აკადემიის ცენტრალურ ეკონომი­კურ-მათემატიკურ ინსტიტუტში), 1989 წელს კი – სადოქტორო დი­სერტაცია.

ვლადიმერ პაპავა 1991 წლიდან ეწევა დიდ სამეცნიერო, სახელმწიფო და საზოგადოებრივ მოღვაწეობას. იგი 1991-1996 წლებ­ში იყო საქართველოს მეც­ნიე­რე­ბათა აკადემიის პაატა გუგუშ­ვილის სახელობის ეკონომიკის ინსტიტუტის დი­რექ­ტორი; 1994-2000 წლებში - საქართველოს ეკონომიკის მინისტრი, ხოლო 2004-2008 წლებში - საქართველოს პარლამენტის წევრი. 1997 წლიდან არის საქართველოს მეც­ნიერებათა აკადემიის წევრ-კორესპონ­დენტი, 2013 წლიდან აკადემიის ნამდ­ვი­ლი წევრი. იგი არის საქართველოს განათლების სამინისტროს რესპუბლიკური პრე­მიის (1987), მეცნიერებისა და ტექნიკის დარგში საქართველოს სახელმ­წიფო პრე­მიის (2004) და საქართველოს მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიის ფილიპე გოგი­ჩაი­შვილის სახელობის პრემიის (2008) ლაურეატი. ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბი­ლისის სახელმ­წიფო უნივერსიტეტის სამეცნიერო და სასწავლო პროცესის განვი­თარებაში შეტანილი წვლილისთვის ვლადიმერ პაპავა ივანე ჯავა­ხიშ­ვილის სახელობის მედლით დაჯილდოვდა (2022).

ვლადიმერ პაპავა ეწევა ნაყოფიერ საზოგადოებრივ, სამეც­ნიე­რო-კვლევით და პედაგოგიურ მოღვაწეობას.

ვლადიმერ პაპავა არის ავტორი 500-ზე მეტი სამეცნიერო ნაშრომისა, რომ­ლებიც ეძღვნება თეორიული ეკონომიკის, ეკონო­მიკური განვითარების, ეკონო­მი­კის მათემატიკური მოდელირების, მაკროეკონომიკის, ეკონომიკის პოსტკომუნის­ტური ტრანსფორ­მა­ციის, საქართველოსა და კავკასიის ეკონომიკურ პრობლემებს. მათ­გან აღსანიშნავია: პოსტკომუნისტური კაპიტალიზმის პოლიტი­კური ეკონომია და საქართველოს ეკონომიკა. თბილისი, „პდპ“, 2002; Necroecono­mics: The Political Economy of Post-Communist Capitalism. New York, iUniverse, 2005; The Central Caucasus: Essays on Geopolitical Economy. Stockholm, CA&CC Press, 2006 (თანაავტორი ელდარ ისმაილოვი); ცენტრალური კავკაზია (გეოპოლიტეკო­ნო­მიური ნარკვევი). თბილისი, „სიახლე“, 2009; ნეკროეკონომიკის ზომბირება (გლობალური ფინანსურ-ეკონომიკური კრიზისის ზეგავლენა შავი ზღვის რეგიონის ქვეყნებზე). თბილისი, „პაატა გუგუშვილის ეკონომიკის ინსტიტუტის გამომცემლობა“, 2010; Economic Reforms in Post-Communist Georgia: Twenty Years After. New York, Nova Science  Publishers, 2013; Laffer-Keynesian Synthesis and Macroeconomic Equilibrium. New York, Nova Science Publishers, 2014 (თანაავტორი იური ანანიაშვილი); არატრადიციული ეკონო­მიკსი: მეთოდოლოგია და მეთოდიკა.  თბილისი, „ივანე ჯავახიშ­ვი­ლის სახე­ლობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის გა­მომ­ცემლობა“, „პაატა გუგუშ­ვილის ეკონომიკის ინსტიტუტის გამომცემლობა“, 2020; Becoming European: Challenges for Georgia in the Twenty-First Century. Bloomington, iUniverse, 2020; From Retroeconomics to Sanctionomics: Essays on Unconventional Economics. Bloomington, IN, iUniverse, 2024.

აკადემიკოს ვლადიმერ პაპავას მეცნიერული სიახლეე­ბი­დან შეიძლება აღინიშნოს: დაასაბუთა, რომ სახელმწიფოს ეკო­ნომიკური უნარი არის წარმოების მეხუთე ფაქტორი, ხოლო ირიბი გადასახადები - შესაბამისი ფაქტორული შემო­სა­ვალი. (ქართველი მეცნიერის ეს შედეგი ასახულია ''გამოყენებითი ეკონომიკის'' ცნო­­ბილ ბრიტანულ სახელმძღვანელოში, რითაც აღიარებულია მისი წვლილი ზო­გადად ეკონომიკური მეცნიერების თეორიული სა­ფუძ­ვლების განვითარებაში); ჩა­მოა­ყალიბა ნეკროეკონომიკის თეო­რია, როგორც პოსტკომუნისტური კაპიტალიზ­მის პოლიტეკო­ნო­მიის საფუძველი, ასევე - რეტროეკონომიკის თეორია, ჩრდილო­ვანი პოლიტეკონომიის საფუძვლები (ნოდარ ხადურთან ერთად), საბაზრო თა­ნას­წორობის დოქტრინა, მილსადენების ჰარმონიზა­ციის კონცეფცია (მიხეილ თოქ­მა­ზიშვილთან ერთად); გამოყო და დაასაბუთა ადამიანის ახალი ტიპების არსებობა ეკონომიკაში - ჰომო ტრანსფორმატიკუსი და ზომბი ეკონომიკუსი (მათგან პირ­ველი პოსტკომუნისტური ტრანსფორმაციის პროცესში მყოფი ეკონომიკის, ხოლო მეორე ზომბი ეკონომიკის მთავარი შემოქ­მე­დია), შემოიღო ნაწილობრივ პროდუქტიული მატრიცის ცნება, ინფლაციის გაზომვის არატრადიციული მაჩვენებლები და მისი კომ­პლექსური თარგეთირების რეჟიმი (ვახტანგ ჭარაიასთან ერ­თად); განავითარა ეკონომიკის ზომბირების თეორია (ერთმანე­თისაგან გამიჯნა ორთოდოქსული და ჰეტეროდოქსული ზომბი ეკონომიკა); შექმნა გადასახადების გარეშე ეკონომიკის მო­დელი, საგადასახადო კორუფციის ინდექსები, სანქციონომიკის თეორიის სა­ფუძ­ვლები; ააგო ლაფერის ეფექტის ამსახველი ახალი მრუდები, ეკონომიკური ზრდის მაჩვენებლები მკვეთრი ზრდის ეფექტის ზეგავლენის გამორიცხვის გზით; საფუძ­ველი ჩაუყარა ლაფერ-კეინზიანურ სინთეზს (შემდგომში განავითარა იური ანანია­შ­ვილ­თან ერთად); შეიმუშავა (ელდარ ისმაილოვთან ერთად) ცენტრა­ლური კავკა­სიისა (ცენტრალურ კავკასიას ქმნის აზერბაიჯანი, სა­ქარ­თველო და სომხეთი, ხოლო სამხრეთ კავკასია აერთიანებს თურქეთის ჩრდილო-აღმოსავლეთ და ირანის ჩრდი­ლო-დასავ­ლეთ რეგიონებს, რომელთაგან პირველი ეთნიკური ქართველე­ბით, ხო­ლო მეორე ეთნიკური აზერბაიჯანელებითაა დასახლე­ბული) და ცენტრალური კავ­კაზიის (ამ რეგიონს ქმნის ცენტრალუ­რი აზიის და ცენტრალური კავკასიის ქვეყ­ნე­ბი) გეოპოლიტიკური და გეოეკონომიკური კონცეფციები. მისი ნაშრომები გამოქ­ვეყ­­ნებულია ქართულ, ინგლისურ, რუსულ, ფრანგულ, გერმანულ, ჩინურ, არაბულ, აზერბაიჯანულ, ჩეხურ და უკრაინულ ენებზე.

ვლადიმერ პაპავას ხელმძღვანელობით 10 ასპირანტს მიენიჭა ეკონომიკურ მეცნიერებათა კანდიდატის სამეცნიერო ხა­რისხი, ხოლო 2 დოქტორანტს - ეკონო­მიკის დოქტორის ხარისახი.

აკადემიკოს ვლადიმერ პაპავა 2013-2016 წლებში იყო ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსი­ტე­ტის რექტორი. 2023 წლიდან ის არის საქართველოს მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიის აკადემიკოს-მდივანი, ასევე ივანე ჯავა­ხიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ეკო­ნომიკისა და ბიზნესის ფაკულტეტის პროფესორი. არის თსუ პაატა გუგუშვი­ლის სახელობის ეკონომიკის ინსტიტუტის მთავარი მეცნიერი თანამშრომელი, რონდელის ფონდის - საქართველოს სტრატეგიისა და საერთაშორისო ურთიერთო­ბათა კვლევის ფონ­დის უფროსი მკვლევარი.

ვლადიმერ პაპავას, როგორც საქართველოს საკონსტი­ტუციო კომისიის წევრს ხელი აქვს მოწერილი საქართველოს კონსტიტუციაზე, რომელიც 1995 წელს იქნა მიღებული.

აკადემიკოსი ვლადიმერ პაპავა ეწევა მრავალმხრივ საზო­გადოებრივ საქმია­ნობას. იგი ყოველთვის ეხმიანება ქვეყანაში არსებულ საჭირბოროტო პრობლემებს, ეკუთვნის უამრავი სატე­ლევიზიო, რადიო თუ საგაზეთო ინტერვიუ, არის საერ­თა­შორისო თუ ეროვნული მაღალრეიტინგული სამეცნიერო ჟურნალებისა და სანეც­ნიერო კრებულების კოლეგიათა წევრი და ა. შ.

აკადემიკოს ვლადიმერ პაპავა საქმიანობის შესახებ გამო­ცემულია ორი წიგნი: Greer N. P. (ed.). Vladimer Papava. Beau Bassin, Patho Publishing, 2012; Russell J., Cohn R. Vladimer Papava. Edinburgh, LENNEX Corp, 2012.

თსუ პაატა გუგუშვილის ეკონომიკის ინსტიტუტი კიდევ ერთხელს ულოცავს აკადემიკოს ვლადიმერ პაპავას დაბადებიდან 70 და სამეცნიერო-პედაგოგიური მოღვაწეობის 50 წელს და წარ­მატებებს უსურვებს მის მრავალმხრივ და ნაყოფიერ საქმიანობაში!